Video là một trong những cách truyền tải kiến thức hiệu quả nhất hiện nay. Một hình thức học trực quan, sinh động và dễ ghi nhớ hơn hẳn so với văn bản thông thường. Chính vì vậy, video hướng dẫn là phương pháp truyền tải được nhiều giáo viên, chuyên gia đào tạo, marketer lựa chọn để chia sẻ kiến thức. Tuy nhiên, để tạo ra một video hướng dẫn thật sự chất lượng không đơn thuần chỉ là quay rồi đăng. Nó đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ việc xác định nội dung, lên kịch bản, cho đến kỹ thuật quay và hậu kỳ. Trong bài viết này, MONA Host chia sẻ đến bạn từng bước từ cơ bản đến nâng cao để xây dựng một video hướng dẫn hiệu quả, cùng theo dõi nhé.
Tại sao cần làm video hướng dẫn?
Video hướng dẫn là một trong những thể loại nội dung trực tuyến chia sẻ kiến thức hiệu quả và dễ tiếp cận nhất hiện nay. Với tính trực quan, sinh động, video giúp người xem không chỉ tiếp nhận thông tin nhanh chóng mà còn dễ dàng thực hành ngay trong quá trình học tập.
So với tài liệu văn bản truyền thống, video hướng dẫn có nhiều ưu điểm vượt trội như:
- Dễ hiểu và trực quan hơn: Người xem không cần đọc từng dòng chữ, mà có thể vừa quan sát vừa trực tiếp thao tác thông qua hình ảnh, biểu đồ hoặc animation. Điều này đặc biệt hữu ích với những nội dung có yếu tố kỹ thuật, thực hành hoặc cần minh họa từng bước.
- Tiết kiệm thời gian và công sức: Thay vì phải tổ chức nhiều buổi đào tạo lặp lại, bạn chỉ cần quay một video hướng dẫn chất lượng và chia sẻ trên các nền tảng như YouTube, website hoặc hệ thống đào tạo. Việc này giúp giảm thiểu chi phí đào tạo và tiết kiệm thời gian cho cả người dạy lẫn người học.
- Người học chủ động hơn: Học qua video hướng dẫn, học viên có thể linh hoạt điều chỉnh tốc độ phát riêng, họ có thể tạm dừng, tua lại, hoặc xem lại bất cứ khi nào cần. Điều này giúp tăng khả năng tiếp thu và ghi nhớ, đặc biệt với người học bận rộn.
- Dễ chia sẻ và tiếp cận rộng rãi: Chỉ với video dạy cách thực hiện, bạn đã có thể tiếp cận hàng ngàn, thậm chí hàng triệu người xem trên toàn cầu.
- Tạo sự cuốn hút và tăng hứng thú học tập: Khi được đầu tư tốt về hình ảnh, âm thanh, hiệu ứng và cách truyền đạt, video hướng dẫn không chỉ giúp người học hiểu bài mà còn tạo cảm giác hứng thú, thoải mái và dễ nhớ hơn rất nhiều.
- Xây dựng thương hiệu cá nhân mạnh mẽ: Chia sẻ kiến thức qua video không chỉ giúp ích cho người học, mà còn góp phần xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, tạo niềm tin và gia tăng uy tín trong mắt khách hàng, đối tác hoặc cộng đồng học tập.
Tạo video chỉ cách thực hiện không chỉ là cách truyền đạt kiến thức dễ hiểu hơn, mà còn là một công cụ mạnh mẽ để tiết kiệm nguồn lực, mở rộng ảnh hưởng và xây dựng giá trị lâu dài cho cá nhân hoặc tổ chức.
Các loại video hướng dẫn phổ biến hiện nay
Video hướng dẫn không chỉ gói gọn trong một khuôn mẫu mà đa dạng về hình thức và cách thể hiện. Tùy thuộc vào mục đích, đối tượng và nội dung cần truyền tải, bạn có thể lựa chọn một trong các loại video mà MONA Host chia sẻ dưới đây để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Video hướng dẫn có đồ họa mô phỏng trực quan
Video hướng dẫn dạng infographic thường là các đoạn phim đồ họa tương đối ngắn, giúp giải thích một khái niệm hoặc ý tưởng thông qua việc trực quan hóa dữ liệu. Những video này thường dựa vào phần thuyết minh hấp dẫn và được bổ trợ bởi các hoạt ảnh sống động, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa thông tin và hình ảnh.
Video hướng dẫn trực tiếp
Đây là một trong những dạng video hướng dẫn phổ biến nhất. Có thể nói, video how-to video hay tutorial video là lựa chọn tuyệt vời để bạn diễn giải toàn bộ quy trình. Những video này có thể kéo dài từ 15 giây trở lên và sẽ chia nhỏ chuỗi hành động thành các bước được đánh số cụ thể, giúp người xem dễ dàng theo dõi và thực hiện.
Video hướng dẫn được ghi lại trên màn hình
Video ghi màn hình là dạng video chỉ cách thao tác cực kỳ linh hoạt, cho phép người thực hiện quay lại màn hình máy tính của mình để giải thích một khái niệm, giao diện hoặc dự án. Những video này đặc biệt hữu ích khi cần giải thích kỹ thuật, giải thích cho nhân sự, phân tích chuyên sâu dự án và nhiều hơn nữa.
Các bước tạo video hướng dẫn chi tiết từng bước.
Tạo ra một video hướng dẫn chất lượng cao không đơn giản chỉ là quay phim và đăng tải lên. Đó là cả một quy trình bài bản, bao gồm nhiều giai đoạn quan trọng từ khâu lên ý tưởng ban đầu, chuẩn bị nội dung kịch bản, cho đến khi video hoàn thiện và sẵn sàng tiếp cận người xem.
Để bạn dễ dàng hình dung và thực hiện hiệu quả, MONA Host chia sẻ từng bước chi tiết, giúp trang bị đầy đủ công cụ và kiến thức cần thiết, để từ đó bạn có thể tạo ra những video hướng dẫn chuyên nghiệp và thu hút.
Bước 1: Xác định và tìm hiểu đối tượng mục tiêu của bạn
Trước khi bắt đầu thực hiện quay dựng video hướng dẫn, việc nắm rõ đối tượng khán giả là yếu tố then chốt. Bạn cần hiểu họ là ai và tại sao họ cần sự hỗ trợ từ video của bạn, theo đó:
- Nếu bạn có sản phẩm/dịch vụ: Hãy tìm hiểu khách hàng để biết cách họ sử dụng sản phẩm và những “điểm đau” (insight) của họ.
- Nếu bạn là giáo viên: Tìm hiểu kiến thức hoặc kỹ năng mà học viên mong muốn đạt được.
- Nếu bạn đào tạo nhân viên mới: Tự hỏi những câu hỏi mà họ có thể có và thông tin nào là cần thiết để họ phát triển.
Tiếp đến, bạn cần trả lời được các câu hỏi sau khi tạo video hướng dẫn:
- Chủ đề của bạn là gì? Hãy tập trung vào một chủ đề duy nhất cho mỗi video để nội dung được chuyên sâu hơn.
- Đối tượng của bạn là ai? Bắt đầu với các thông tin cơ bản như học vấn, độ tuổi, ngành nghề,… sau đó đi sâu vào sở thích, mối quan tâm và mục tiêu của họ.
- Tại sao khán giả quan tâm đến chủ đề này? Hiểu được lý do sẽ giúp bạn giải quyết được mối bận tâm của họ.
- Mục tiêu học tập của video là gì? Điều này giúp bạn cung cấp video hướng dẫn đơn giản và dễ đạt được kết quả hơn.
- Video sẽ mang lại lợi ích gì cho khán giả? Người xem sẽ nhận được khi dành thời gian xem video của bạn?
Bước 2: Viết bảng phân cảnh và kịch bản
Khi đã xác định được chủ đề và hiểu rõ đối tượng khán giả, bước tiếp theo là lập bảng phân cảnh (storyboard). Bảng phân cảnh giúp bạn phác thảo và hình dung chi tiết nội dung muốn truyền tải, đảm bảo video hướng dẫn của bạn rõ ràng, súc tích và hấp dẫn.
Sau khi hoàn tất bảng phân cảnh, đã đến lúc bạn bắt tay vào việc viết kịch bản. Dù chỉ là một kịch bản đơn giản, thì bảng phân cảnh vẫn sẽ giúp bạn làm video hiệu quả hơn. Hơn nữa, việc có kịch bản cũng giảm thiểu đáng kể khả năng bạn bỏ sót thông tin quan trọng.
Bước 3: Lập kế hoạch khi bạn sẽ được hiển thị trên máy ảnh
Kịch bản của bạn nên có cấu trúc rõ ràng gồm ba phần: mở đầu, thân bài và kết thúc. Để tối ưu hóa quá trình sản xuất, bạn hãy xác định trước trong kịch bản khi nào bạn sẽ trực tiếp xuất hiện trước camera và khi nào nội dung của bạn sẽ được thể hiện thông qua các cảnh quay bổ sung như B-roll hoặc chia sẻ màn hình.
Bước 4: Quay video hướng dẫn
Tùy thuộc vào chủ đề video, bạn có thể cần quay lại các thao tác trên màn hình, ghi hình trực tiếp những gì diễn ra trong thực tế, hoặc kết hợp cả hai.
Ghi lại màn hình cho video hướng dẫn
Đầu tiên, bạn hãy dọn dẹp màn hình máy tính và đóng mọi ứng dụng không cần thiết. Đừng quên tắt thông báo để tránh bị gián đoạn trong lúc ghi hình. Để có được video màn hình rõ ràng, sắc nét, hãy làm theo các hướng dẫn cụ thể của phần mềm ghi hình. Tiếp theo, hãy mở ứng dụng bạn muốn quay và thực hành vài lần trước những gì bạn dự định trình bày cho người xem. Việc luyện tập này sẽ giúp chuyển động của con trỏ mượt mà hơn và bạn cũng sẽ giảm thiểu thời gian chỉnh sửa sau này.
Quay video hướng dẫn bằng máy ảnh
Việc quay video bằng máy ảnh có nhiều điểm tương đồng với ghi màn hình, chẳng hạn như bạn vẫn cần một kế hoạch, một kịch bản và các công cụ phù hợp. Tuy nhiên, việc xuất hiện trước ống kính sẽ mang đến những thử thách mới mà bạn cần chuẩn bị thật kỹ trước khi bắt đầu.
→ Tổng hợp 10+ phần mềm quay video trên điện thoại chất lượng
→ Hướng dẫn cách quay video học tập đẹp tại nhà hiệu quả
Bước 5. Chỉnh sửa video hướng dẫn
Nhiều người nghĩ rằng cần phải là một biên tập viên chuyên nghiệp mới có thể tạo ra một video đẹp. Tuy nhiên, bạn không cần công cụ chỉnh sửa đắt tiền hay kiến thức chuyên sâu để bắt đầu. Bạn có thể thêm các yếu tố tương tác như nhạc nền, sử dụng chú thích, mũi tên, hình dạng, phần ba dưới (lower third) hoặc hiệu ứng phác thảo chuyển động để làm nổi bật các điểm chính và đỡ gây nhàm chán.
Bước 6. Thêm phần giới thiệu video
Hãy tận dụng phần mở đầu video như một cách dẫn dắt khéo léo, giúp người xem nhanh chóng nắm bắt được nội dung chính mà bạn muốn truyền tải. Tránh mở đầu quá rườm rà hay màu mè, mà nên ưu tiên cho sự đơn giản và tạo nội dung đi thẳng vào trọng tâm.
Bởi vì, người xem đến với video của bạn vì họ muốn học điều bạn đã hứa chia sẻ, chứ không quan tâm đến những chi tiết bên lề. Thử đặt mình vào vị trí khán giả, khi cần học một kỹ năng mới, bạn sẽ làm gì? Rất có thể, bạn sẽ lên mạng và tìm kiếm một video hướng dẫn rõ ràng, súnanc tích và giúp bạn giải quyết các vấn đề.
Bước 7: Chia sẻ video của bạn
Sau thực hiện các điều chỉnh, video của bạn đã sẵn sàng để chia sẻ với mọi người. Theo đó, bạn có thể quảng bá video trên các trang mạng xã hội để giúp video của bạn nhận được nhiều lượt xem. Ngoài mạng xã hội, bạn có thể đăng video lên diễn đàn, blog, sử dụng email marketing hoặc chương trình liên kết quảng cáo trả phí.
Một số câu hỏi liên quan về tạo video hướng dẫn
Khi bắt tay vào tạo video hướng dẫn, có thể bạn sẽ nảy sinh nhiều thắc mắc trong quá trình thực hiện. Dưới đây là tổng hợp một số câu hỏi thường gặp, cùng với những giải đáp ngắn gọn từ MONA Host, nhằm giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn và tự tin hơn khi bắt đầu hành trình sản xuất video của mình.
1, Chi phí tạo video hướng dẫn là bao nhiêu?
Chi phí có thể dao động từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng tùy vào mức độ chuyên nghiệp của video. Nếu bạn tự quay và chỉnh sửa, chi phí sẽ thấp hơn nhiều so với việc thuê ekip sản xuất. Tuy nhiên, để đầu tư bài bản, bạn nên tính đến các khoản như thiết bị quay, phần mềm chỉnh sửa, kịch bản và hậu kỳ.
2, Phần mềm nào là tốt nhất để tạo video hướng dẫn?
Tùy theo các tính năng bạn cần, mà bạn có thể lựa chọn phần mềm tạo video hướng dẫn sao cho phù hợp. Nếu bạn đang tìm kiếm một lựa chọn miễn phí, bạn có thể thử iMovie. Nhưng nếu bạn muốn một công cụ đa năng hơn, Adobe Premiere Elements 15 cũng là một lựa chọn rất đáng để cân nhắc.
3, Làm thế nào để bán video hướng dẫn trực tuyến?
Có nhiều cách để bán video hướng dẫn trực tuyến, bạn có thể đăng tải chúng lên YouTube để kiếm tiền từ quảng cáo hoặc bạn cũng có thể tự xây dựng nền tảng video theo yêu cầu (video-on-demand) của riêng mình. Ngoài ra, đừng quên tối ưu SEO để video dễ dàng được tìm thấy trên Google và YouTube.
Có thể thấy, việc tạo ra một video hướng dẫn chất lượng không chỉ giúp bạn truyền tải kiến thức hiệu quả, mà còn là công cụ xây dựng thương hiệu một cách chuyên nghiệp. Chỉ cần lên kế hoạch rõ ràng, sử dụng công cụ phù hợp và chú trọng trải nghiệm người xem, bạn hoàn toàn có thể sản xuất những video có giá trị và dễ tiếp cận. Hy vọng hướng dẫn chi tiết từng bước trong bài viết trên đây của MONA Host đã giúp bạn tự tin hơn khi sáng tạo nội dung và chia sẻ kiến thức của mình.
Mình là Võ Nguyên Thoại, hiện tại đang là Co-founder và CTO của MONA Host - công ty chuyên cung cấp các dịch vụ cloud hosting, vps và hạ tầng thuộc phân khúc cao cấp tại thị trường Việt Nam, đồng thời cũng là Group CTO của The MONA, công ty chủ quản của MONA Media, MONA Software và MONA Host, với hệ sinh thái đầy đủ và hoàn chỉnh để phát triển doanh nghiệp trên môi trường internet.
Với kinh nghiệm làm việc chuyên sâu hơn 15 năm trong lĩnh vực CNTT, trải dài từ mảng hạ tầng, hệ thống, phát triển phần mềm và devops, Thoại mong muốn đóng góp các kinh nghiệm và kiến thức của mình tại Mona để xây dựng một hạ tầng CNTT với các trải nghiệm mới, cao cấp hơn, mượt mà hơn, tin cậy hơn và xoá bỏ khoảng cách giữa các doanh nghiệp và công cuộc chuyển đổi số với đội ngũ chuyên viên kỹ thuật cao luôn hỗ trợ khách hàng 24/7.
Hy vọng với những kiến thức, hiểu biết Thoại chia sẻ sẽ hữu ích đến các bạn độc giả quan tâm!
