Trojan là mã độc hay phần mềm độc hại đến thiết bị máy tính nhưng được ẩn dưới lớp vỏ bọc phần mềm hợp pháp, vô hại với máy tính. Khi đã thành công xâm nhập, mã sẽ gây ra những rắc rối như tự động tắt tính năng bảo mật, tạo điều kiện để kẻ gian khai thác thông tin dựa trên lỗi. Trong bài viết dưới đây, Mona Host cung cấp đến bạn những thông tin hữu ích về Trojan là gì và cách để phòng tránh Trojan thâm nhập thiết bị.
Mã độc Trojan là gì?
Trojan horse hay Trojan là một loại mã độc hoặc phần mềm có vẻ hợp pháp nhưng có thể chiếm quyền kiểm soát máy tính của bạn. Trojan được thiết kế để làm hỏng, phá vỡ, đánh cắp hoặc gây ra một số hành động có hại khác đối với dữ liệu hoặc mạng của bạn.
Trong một số tài liệu, Trojan còn được gọi là Trojan virus. Tuy nhiên, cách gọi này không chính xác. Một virus có thể tự thực thi hoạt động và nhân bản trên thiết bị. Mã độc Trojan tồn tại một cách thầm lặng trong máy tính của người dùng. Chúng tiến hành thu thập thông tin, thiết lập các lỗ hổng trong bảo mật hoặc có thể chiếm lấy thiết bị của bạn.
Con đường mã độc Trojan đi vào thiết bị
Mã độc Trojan có thể xâm nhập vào thiết bị của ban thông qua các con đường:
- Đường link và tệp đính kèm trong Email.
- Khi bạn sử dụng các ứng dụng và cụ thể là lỗ hổng trong phần mềm nhắn tin hay trình duyệt web chưa được cập nhật bản vá lỗi mới nhất của nhà sản xuất.
- Người dùng tải phần mềm, tập tin từ internet có chứa mã độc.
Đặc điểm của mã độc Trojan Horse là gì?
Mã độc Trojan có những đặc điểm đặc trưng:
- Trojan tạo nên một chương trình ẩn dưới dạng chương trình hữu ích và cung cấp đến bạn những tính năng mà bạn mong muốn.
- Chương trình của Trojan thực hiện các thao tác không mong muốn. Những tính năng được cung cấp đến bạn chỉ là mề mặt nổi để che giấu những chương trình vi phạm này.
- Nhiều mã độc Trojan chứa phần mềm gián điệp để có thể được điều khiển từ xa qua môi trường internet.
- Mã độc Trojan lừa bạn thực hiện các thao tác mà bản thân không tự nguyện cho phép thực thi.
- Các mã độc Trojan hiện nay còn được bổ sung chức năng tự phân tán tương tự virus.
Cách hoạt động của mã độc Trojan
Để hình dung cách hoạt động của mã độc Trojan, bạn có thể tham khảo ở ví dụ sau:
Bạn nghĩ rằng bản thân vừa nhận được một email mới từ một người mà bạn quen biết và nhấp vào thứ như một tệp đính kèm thông thường. Tuy nhiên, email này lại là của kẻ đang cố gắng cài mã Trojan vào máy tính bạn. Sau khi bạn nhấp vào, tải tệp và mở, quá trình cài đặt phần mềm đã được thực hiện trên thiết bị của bạn. Phần mềm này sẽ nằm im trên thiết bị của bạn và âm thầm thực hiện nhiệm vụ.
Các loại mã độc Trojan phổ biến
Mã độc Trojan hiện nay có nhiều loại và thường được phân chia dựa vào nhiệm vụ của chúng. Một số loại mã Trojan phổ biến nhất là:
- Backdoor Trojan: Mã độc cho phép kẻ tấn công truy cập vào máy tính của bạn và kiểm soát nó. Dữ liệu của bạn có thể được tải xuống từ bên thứ và bị đánh cắp hoặc nhiều phần mềm độc hại có thể được tải về thiết bị của bạn.
- Distributed Denial of Service (DDoS) attack Trojan: Mã độc này thực hiện các cuộc tấn công DDoS như đánh sập một mạng vằng cách làm tràn lưu lượng truy cập.
- Downloader Trojan: Trojan này tải xuống và cài đặt các phần mềm mới của chương trình độc hại như Trojan mới, phần mềm quảng cáo.
- Fake AV Trojan: Hoạt động giống như phần mềm chống virus và yêu cầu bạn trả tiền để loại bỏ các mối đe dọa.
- Game-thief Trojan: Thực hiện đánh cắp thông tin tài khoản của những người chơi game trực tuyến.
- Infostealer Trojan: Theo dõi những dữ liệu đã bị nhiễm mã độc trên máy tính của bạn.
- Mailfinder Trojan: Đánh cắp các địa chỉ email bạn đã lưu trên thiết bị.
- Ransom Trojan: Yêu cầu bạn trả một khoản tiền để sửa lỗi chặn dữ liệu hay giảm hiệu suất máy tính mà phần mềm này đã gây ra trên thiết bị.
- Remote Access Trojan: Cung cấp cho kẻ tấn công toàn quyền kiểm soát máy tính từ kết nối mạng từ xa. Hành động có thể là đánh cắp thông tin hoặc theo dõi bạn.
- Rootkit Trojan: Ẩn hoặc làm mờ đối tượng trên máy tính để kéo dài thời gian chương trình độc hại tồn tại ở thiết bị.
- SMS Trojan: Lây nhiễm vào thiết bị di động và có thể tự gửi, chặn tin nhắn hoặc làm tăng chi phí liên lạc của bạn.
- Trojan banker: Tấn công đến tài khoản tài chính của bạn như đánh cắp thông tin tài khoản ngân hàng, thẻ tín dụng, thanh toán hóa đơn.
- Trojan IM: Đánh cắp thông tin đăng nhập và mật khẩu của bạn trên nền tảng nhắn tin nhanh IM – Instant Messaging.
Cách nhận biết thiết bị nhiễm mã độc Trojan
Một số dấu hiệu của máy tính cho biết thiết bị đã bị nhiễm mã độc Trojan:
- Ổ lắp đĩa CD của máy tính tự động mở ra, đóng vào.
- Máy tính của bạn xuất hiện những dấu hiệu lạ hiển thị trên màn hình.
- Hình nền của cửa sổ Windows đổi giao diện.
- Máy tính tự động thực hiện một số thao tác như in văn bản, đổi font chữ, kích thước chữ…
- Bạn không thể đổi lại hình nền máy tính.
- Cửa sổ chat lạ tự động hiển thị trên màn hình.
- Trỏ chuột trên màn hình không hiển thị. Chuột trái và phải gặp lỗi.
- Nút Start không hiển thị trên giao diện.
Cách phòng tránh và xử lý thiết bị nhiễm mã độc Trojan
Cách xử lý mã độc Trojan
Cách hiệu quả nhất để xử lý mã độc Trojan là gì? Để loại bỏ mã độc Trojan ra khỏi thiếu bị, sử dụng phần mềm tiêu diệt mã độc là lựa chọn hàng đầu. Một số phần mềm chúng tôi khuyên bạn lựa chọn sử dụng là:
- Kaspersky Anti-virus cung cấp đến bạn giải pháp quét và tiêu diệt toàn diện virus, mã độc. Đồng thời, Kaspersky Anti-virus chặn các phần mềm đào tiền ảo, giúp máy tính hoạt động trơn tru hơn.
- ESET Nod32 là phần mềm được trang bị nhiều tính năng độc đáo. Bạn có thể phát hiện những rủi ro virus, mã độc ngay từ khi chúng xuất hiện. Phần mềm mang đến tính năng quét và diệt virus trên máy tính, kiểm soát các thiết bị kết nối và nâng cao hiệu suất thiết bị.
Cách phòng tránh mã độc Trojan
Để thiết bị và chính bạn không bị ảnh hưởng bởi mã độc Trojan, phòng tránh chính là biện pháp hiệu quả và an toàn nhất. Dưới đây là một số điều bạn nên làm để bảo vệ thiết bị khỏi kẻ tấn công:
- Bảo mật máy tính bằng việc cài đặt và chạy bộ bảo mật internet. Bạn quét chẩn đoán định kỳ hoặc thiết lập để công cụ chạy tự động sau một khoảng thời gian.
- Cập nhật hệ điều hành của bạn ngay khi có bản mới.
- Bảo vệ tài khoản mạng xã hội, tài khoản ngân hàng, tài chính… bằng tên đăng nhập và mật khẩu phức tạp cũng như riêng biệt cho tài khoản.
- Bảo vệ thông tin cá nhân của bạn an toàn với tường lửa.
- Sao lưu tập tin của bạn thường xuyên để có thể khôi phục khi gặp lỗi do Trojan tạo thành.
- Với các tệp đính kèm email, bạn cần quét trước khi tải xuống.
Mã độc Trojan ảnh hưởng lớn đến cách hoạt động của máy tính và thông tin cá nhân của bạn một cách âm thầm. Những hậu quả mà phần mềm này gây ra nghiêm trọng tùy theo loại xâm nhập. Do vậy, bạn cần xây dựng “tường thành” phòng tránh mã độc hiệu quả theo hướng dẫn ở trên. Hy vọng qua bài viết, bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích về Trojan là gì và những vấn đề xung quanh Trojan.
>>Xem thêm: 2FA là gì? Tối ưu hoá bảo mật bằng kích hoạt xác thực 2 yếu tố
Mình là Võ Nguyên Thoại, hiện tại đang là Co-founder và CTO của MONA Host - công ty chuyên cung cấp các dịch vụ cloud hosting, vps và hạ tầng thuộc phân khúc cao cấp tại thị trường Việt Nam, đồng thời cũng là Group CTO của The MONA, công ty chủ quản của MONA Media, MONA Software và MONA Host, với hệ sinh thái đầy đủ và hoàn chỉnh để phát triển doanh nghiệp trên môi trường internet.
Với kinh nghiệm làm việc chuyên sâu hơn 15 năm trong lĩnh vực CNTT, trải dài từ mảng hạ tầng, hệ thống, phát triển phần mềm và devops, Thoại mong muốn đóng góp các kinh nghiệm và kiến thức của mình tại Mona để xây dựng một hạ tầng CNTT với các trải nghiệm mới, cao cấp hơn, mượt mà hơn, tin cậy hơn và xoá bỏ khoảng cách giữa các doanh nghiệp và công cuộc chuyển đổi số với đội ngũ chuyên viên kỹ thuật cao luôn hỗ trợ khách hàng 24/7.
Hy vọng với những kiến thức, hiểu biết Thoại chia sẻ sẽ hữu ích đến các bạn độc giả quan tâm!
