Công nghệ 4.0 ngày càng phát triển vượt trội và Internet đóng vai trò không thể thiếu trong mọi khía cạnh đời sống. Để đảm bảo sự vận hành trơn tru và hiệu quả của hệ thống mạng khổng lồ này, ICANN – một tổ chức đóng vai trò then chốt . Vậy ICANN là gì? Chức năng và tầm quan trọng của ICANN ra sao? Bài viết này MONA Host sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về tổ chức này.
ICANN là gì?
ICANN là viết tắt của Internet Corporation for Assigned Names and Numbers. Đây là một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Nam California được thành lập vào năm 1998 để giúp chính phủ Hoa Kỳ quản lý một số chức năng nhất định nhằm duy trì cơ sở hạ tầng cốt lõi của Internet.
Nhiệm vụ chính của ICANN bao gồm đăng ký tên miền, cung cấp địa chỉ IP và thiết lập các thông số giao thức . ICANN duy trì kho lưu trữ trung tâm cho các địa chỉ IP và giúp điều phối việc cung cấp địa chỉ IP. Nó cũng quản lý hệ thống domain và server root. ICANN hiện nay quản lý hơn 180 triệu domain và 4 tỷ địa chỉ mạng trên 240 quốc gia toan cầu.
ICANN cũng tạo ra các chính sách để đảm bảo rằng tên miền là duy nhất và có thể truy cập được trên toàn thế giới. Công việc của họ là cần thiết trong việc duy trì một mạng Internet ổn định, an toàn và kết nối với nhau.
Sơ lược về lịch sử của ICANN
Và để hiểu hơn về ICANN, thông tin dưới đây là sơ lược những giai đoạn lịch sử từ lúc thành lập và giai đoạn phát triển của ICANN:
1998: ICANN được thành lập
- Ngày 18 tháng 9 năm 1998, ICANN được thành lập phi lợi nhuận nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý toàn diện các nguồn lực cốt lõi của Internet.
- Nhu cầu này do nhiều bên liên quan thúc đẩy, bao gồm cả chính phủ Hoa Kỳ.
- Sự hình thành ICANN đánh dấu sự chuyển đổi từ cơ chế quản lý do Hoa Kỳ thống trị trước đây dưới IANA.
Những năm đầu: Thiết lập chính sách cho hệ thống DNS
- Trọng tâm chính là phát triển chính sách cho hệ thống tên miền (DNS).
- Ban hành chính sách giải quyết tranh chấp tên miền thống nhất (UDRP) để giải quyết tranh chấp về đăng ký tên miền.
Những năm 2000: Mở rộng tên miền cấp cao nhất
- Giới thiệu một số tên miền cấp cao nhất (TLD) mới: TLD mã quốc gia (ccTLD), TLD chung (gTLD)
- Mục đích: Đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về tên miền và đa dạng hóa thị trường.
Những năm 2010: Trọng tâm toàn cầu
- Sáng kiến tăng số lượng gTLD.
- Năm 2012: Giới thiệu hơn 1.300 TLD mới tiềm năng.
- Nhấn mạnh sự thay đổi theo hướng toàn cầu hóa hơn trong quản trị internet.
- Năm 2016: Bộ Thương mại Hoa Kỳ chấm dứt mối quan hệ chính thức với ICANN.
Giai đoạn phát triển và thách thức gặp phải của ICANN
- Giải quyết vấn đề bảo mật DNS trước các mối đe dọa mạng.
- Đảm bảo tính toàn vẹn của quản trị internet toàn cầu.
- Cải thiện bảo mật DNS.
- Nâng cao trách nhiệm giải trình và tính minh bạch trong hoạt động giải quyết những vấn đề liên quan đến chính sách sử dụng
- Giải quyết các vấn đề về quyền riêng tư trên Internet và việc sử dụng tên miền.
Một số từ viết tắt giúp bạn hiểu ICANN rõ hơn
Sau đây là một số khái niệm về những từ viết tắt để hiểu hơn về ICANN là gì nhé:
- Hệ thống tên miền (DNS): Hệ thống dịch tên miền thành địa chỉ IP, giúp người dùng dễ dàng truy cập trang web và các dịch vụ trực tuyến.
- IANA: Cơ quan cấp số hiệu Internet (Internet Assigned Numbers Authority)
- NTIA: Cục Viễn thông và Thông tin Quốc gia, một tổ chức trực thuộc Bộ Thương mại Hoa Kỳ và hiện chịu trách nhiệm giám sát ICANN
- TLD: Tên miền cấp cao nhất, bao gồm .com, .org, mã quốc gia như .uk và mx và các hậu tố khác.
- Địa chỉ IP: Dãy số xác định duy nhất cho mỗi thiết bị kết nối với Internet.
- Registry Operator: Là tổ chức hoặc công ty được ủy quyền bởi ICANN để quản lý cơ sở dữ liệu của các tên miền trong cùng một TLD (Top-Level Domain) như .com, .net, .vn.
Những chủ thể có trong ICANN
- Registry Operator (nhà quản lý sổ danh bạ) là tổ chức hoặc công ty được Ủy ban Tên miền và Số trên Internet (ICANN) ủy quyền để quản lý cơ sở dữ liệu của các tên miền trong cùng một TLD (Top-Level Domain).
- Registrar (Nhà đăng ký tên miền): Là các công ty được ủy quyền bởi Registry Operator để bán các tên miền cho khách hàng. Nơi người dùng có thể đăng ký và quản lý tên miền của họ, bao gồm thay đổi thông tin liên hệ, thiết lập DNS, gia hạn tên miền,..
- Registrant (Chủ sở hữu tên miền): Là người dùng, tổ chức hay doanh nghiệp đăng ký và sở hữu tên miền. Có quyền sử dụng tên miền của mình, bao gồm sử dụng tên miền cho trang web, email, dịch vụ trực tuyến,…
- Reseller (Nhà bán lại tên miền): Là các nhà bán lại tên miền của một hoặc nhiều Registrar khác.
Cách thức hoạt động của các chủ thể trong ICANN
Hoạt động của các chủ thể sẽ bao gồm hai phần:
- Bắt đầu từ vị trí của một khách hàng.
- Kết thúc ở vị trí của một Registry Operator.
Khi khách hàng đăng ký tên miền, họ sẽ thanh toán một khoản phí cho Registrar, bao gồm các phí:
- Phí cho ICANN.
- Phí dịch vụ đăng ký.
Sau đó, Registrar sẽ tiếp tục nộp một khoản phí khác cho ICANN, bao gồm:
- Phí ICANN (thu từ khách hàng).
- Phí ủy quyền từ ICANN.
Bên cạnh đó, Registrar còn phải đóng thêm một khoản phí cho Registry Operator.
Vai trò của ICANN là gì?
ICANN thường được nhắc đến với vai trò “chịu trách nhiệm về internet”. Tuy nhiên, đây là một câu trả lời mờ hồ, chưa xác định rõ được giới hạn chịu trách nhiệm như thế nào. Do vậy, dưới đây là vai trò chính của ICANN trong “chịu trách nhiệm về tính an toàn và ổn định” của internet:
- Quản lý hệ thống tên miền (DNS): ICANN chịu trách nhiệm quản lý kho danh sách tên miền cấp cao nhất (TLD) toàn cầu. Và đảm bảo rằng mỗi tên miền trong một TLD là duy nhất và không thể trùng lặp, giúp người dùng dễ dàng phân biệt và truy cập các trang web. ICANN cấp phép và giám sát hoạt động của các cơ quan đăng ký tên miền (Registrar). Và thiết lập những quy tắc cho việc đăng ký và quản lý tên miền, giúp đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong hệ thống tên miền. Và ICANN cũng sẽ giải quyết tranh chấp giữa các bên liên quan đến tên miền thông qua các cơ chế như Chính sách giải quyết tranh chấp tên miền thống nhất (UDRP).
- Phân bổ và phân phối các địa chỉ IP : ICANN đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và phân phối địa chỉ IP (Internet Protocol) cho phép các thiết bị kết nối với internet. ICANN hợp tác với các Cơ quan đăng ký Internet khu vực (RIR) để phân phối các khối địa chỉ IP cho các nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP), tổ chức và cá nhân sử dụng internet.
- Tạo hợp đồng với mọi cơ quan sở hữu tên miền và điều hành hệ thống công nhận cho các cơ quan sở hữu đó.
- Chỉ định định danh giao thức: Để đảm bảo các ứng dụng và dịch vụ internet hoạt động cùng nhau, duy trì danh sách các số cổng được dành riêng cho các giao thức internet cụ thể. Ví dụ: cổng 80 được dành cho giao thức HTTP, cổng 443 được dành cho giao thức HTTPS, và cổng 25 được dành cho giao thức SMTP. Việc chỉ định số cổng giúp đảm bảo rằng ứng dụng và dịch vụ internet khác nhau có thể giao tiếp hiệu quả với nhau mà không bị xung đột.
- Quản lý vùng gốc của DNS (DNS root zone): Vùng gốc DNS đóng vai trò quan trọng như “sổ danh bạ chính” cho internet, giúp liên kết tên miền với địa chỉ IP tương ứng. ICANN, với vai trò là tổ chức quản lý phi lợi nhuận toàn cầu, chịu trách nhiệm chính cho việc quản lý và duy trì vùng gốc DNS. ICANN giúp đảm bảo rằng vùng gốc DNS là nguồn thông tin chính xác và đáng tin cậy về các tên miền trên internet.
Mối liên hệ giữa ICANN và hệ thống tên miền DNS?
Hệ thống tên miền DNS dùng để chuyển đổi những dãy số địa chỉ IP dài và phức tạp thành một tên miền dễ nhớ chứa chữ cái, số và ký tự “-”. Khi quá trình chuyển đổi hoàn tất, bạn có thể tìm thấy một trang web nhanh chóng và dễ dàng với một tên miền, thay vì một chuỗi IP.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối, hệ thống tên miền (DNS) đảm bảo sự liên kết giữa tên miền và địa chỉ IP. ICANN chủ yếu quản lý hai thành phần chính của tên miền: tên miền cấp hai (SLD) và tên miền cấp cao nhất (TLD).
TLD được phân loại dựa trên nhiều yếu tố như vị trí địa lý, mục đích sử dụng, độ tuổi và nhà điều hành, cung cấp cho người dùng cái nhìn chi tiết về đặc điểm của chúng.
Các loại TLD bao gồm:
- Tên miền cấp cao nhất chung (gTLD) như .com, .org và .net.
- Tên miền cấp cao nhất dựa theo mã quốc gia (ccTLD) như .uk, .ca và .fr.
- Tên miền cấp cao nhất mới (nTLD) như .agency, .bio và .charity.
- Tên miền cấp cao nhất được tài trợ (sTLD) như .google và .apple.
Với sự hỗ trợ từ Tổ chức hỗ trợ tên chung và Tổ chức hỗ trợ tên mã quốc gia, ICANN giám sát cả SLD và TLD. Các tổ chức này là một trong nhiều cơ quan thuộc ICANN
Mối quan hệ giữa ICANN và IP
IP là một chuỗi các chữ cái và số cho phép IP giao tiếp và liên lạc qua internet. ICANN thực hiện phân bổ và phân phối các địa chỉ IP hiện đại, cho phép máy tính cá nhân truy cập đến các máy tính khác qua internet.
Tuy nhiên, ICANN không nhất thiết quản lý các địa chỉ IP. ICANN chỉ có vai trò là một quản trị viên khi được chỉ định. Điều này đảm bảo trên môi trường internet sẽ không có hai địa chỉ IP nào giống hệt nhau.
Các địa chỉ IP được quản lý trên 5 cơ quan đăng ký internet khu vực. Các cơ quan sẽ chỉ định địa chỉ IP và các tài nguyên cho khu vực được chỉ định. 5 cơ quan đăng ký này là:
- AFRINIC – Khu vực Châu Phi
- APNIC – Khu vực Châu Á/ Thái Bình Dương
- ARIN – Hoa Kỳ, Canada và một phần của vùng Caribe
- LACNIC – Mỹ Latinh và một phần của Caribe
- RIPE NCC – Châu Âu, Trung Đông và Trung Á
Mối liên hệ giữa ICANN và máy chủ gốc
Vùng gốc DNS bao gồm 13 máy chủ gốc được đặt tại các vị trí khác nhau trên thế giới. Những máy chủ này chịu trách nhiệm quản lý các yêu cầu tên miền cho tất cả các tên miền cấp cao nhất (TLD) như .com, .net, .org, .vn,…
ICANN giữ vai trò trong việc giám sát vùng gốc DNS và phối hợp với các bên liên quan để đảm bảo hoạt động hiệu quả và an toàn của hệ thống.
Quy trình ICANN ra quyết định
Quy trình ICANN ra quyết định được thực hiện qua các bước như sau:
- Các nhóm hỗ trợ đề xuất thay đổi đối với mạng hiện tại. Các đề xuất này có thể là mối quan tâm của nhóm hoặc vấn đề được ủy ban cố vấn xác định.
- Các thay đổi được thảo luận để phát hành một báo cáo được xem xét công khai.
- Khi các thay đổi tác động đến các nhóm hỗ trợ khác trong ICANN, nhóm sẽ được nhận những lời khuyên và có cơ hội đưa ra ý kiến về vấn đề. Những ý kiến này cũng được công bố công khai.
- Mỗi ý kiến, đánh giá, vấn đề đều được đưa vào báo cáo duy nhất trước Ban Giám đốc ICANN. Sau đó, Hội đồng quản trị xem xét, chấp thuận hoặc từ chối các thay đổi. Những vấn đề bị từ chối sẽ được gửi lại nhóm, ủy ban… có liên quan kèm theo lời giải thích.
- Các đơn vị tiếp tục đề xuất thay đổi và gửi lên Hội đồng cho tới khi đạt được quyết định cuối cùng.
Các cơ chế bảo vệ tên miền(domain) của ICANN
ICANN (Ủy ban Tên miền và Số trên Internet) chịu trách nhiệm quản lý hệ thống tên miền toàn cầu. ICANN đã thiết lập một số cơ chế để bảo vệ tên miền diễn ra một cách công bằng và minh bạch, các cơ chế bao gồm:
Cơ chế phản đối đăng ký tên miền cao cấp nhất (Objection)
Quyền này sẽ áp dụng với những trường hợp chính phủ của nhiều quốc gia hay tổ chức, doanh nghiệp nào đó gửi hồ sơ đến cho ICANN để phản đối việc đăng ký tên miền cao cấp nhất.
Bởi miền này gây ảnh hưởng lớn đến lợi ích của tổ chức hay doanh nghiệp có thể là trùng tên miền gây hiểu nhầm, vi phạm các nguyên tác của xã hội, hoặc làm điều sai trai ảnh hưởng đến tổ chức hoặc doanh nghiệp
Cơ chế giải quyết tranh chấp
Trong trường hợp xảy ra tranh chấp liên quan đến gTLD, các bên liên quan có thể sử dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp như:
- Trọng tài: Đây là phương pháp giải quyết tranh chấp nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn so với kiện tụng.
- Thủ tục giải quyết tranh chấp tên miền đồng nhất (UDRP): UDRP được áp dụng cho các tranh chấp liên quan đến thương hiệu và tên miền.
- Kiện tụng: Đây là phương án cuối cùng khi các phương pháp giải quyết tranh chấp khác không hiệu quả.
Cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp đăng ký tên miền thương hiệu
Cơ chế đăng ký thương hiệu Trademark Clearing House cung cấp 2 lưu ý quan trọng nhằm đảm bảo các tổ chức và doanh nghiệp có quyền ưu tiên khi đăng ký domain trùng với thương hiệu của họ, và giúp giải quyết các tranh chấp về quyền sở hữu thương hiệu một cách hợp lý.
Dịch vụ Sunrise: Cho phép các tổ chức và doanh nghiệp đăng ký tên miền trùng với tên thương hiệu đã đăng ký trong cơ sở dữ liệu của Trademark Clearing House trước khi tên miền này được công khai. Điều này đảm bảo quyền ưu tiên cho các tổ chức và doanh nghiệp khi đăng ký tên miền liên quan đến thương hiệu của họ.
Dịch vụ Trademark Claim: sẽ cho phép những tổ chức doanh nghiệp nhận thông báo khi có đăng ký domain trùng với tên thương hiệu đã được đăng ký trong cơ sở dữ liệu Trademark Clearing House. Và thông báo này được gửi đến chủ sở hữu tên miền thương hiệu và người đăng ký tên miền, đảm bảo rằng các tranh chấp về quyền sở hữu thương hiệu được giải quyết hợp lý.
Các cơ chế đăng ký tên miền (domain)Tiếng Việt của ICANN
Từ T1/2012, ICANN ban hành quy định chính thức về cơ chế đăng ký tên miền tiếng Việt. Khác với các tên miền cấp cao nhất trước đây thường được phân loại theo quốc gia, ví dụ như .vn đại diện cho Việt Nam, hoặc theo lĩnh vực, chẳng hạn như .edu thuộc lĩnh vực giáo dục như trường đại học.
Thì các tên miền cấp cao nhất mới không bị giới hạn về lĩnh vực và có thể sử dụng ngôn ngữ riêng của từng quốc gia. Tất cả các tổ chức, cơ quan, và doanh nghiệp trên toàn thế giới đều có thể nộp hồ sơ đăng ký tên miền cấp cao nhất mới để được ICANN xét duyệt.
Và ICANN sẽ đảm bảo rằng quy trình xét duyệt này đáp ứng được những lợi ích quốc gia, cộng đồng, cũng như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và thương hiệu. Sự thay đổi này cho phép các tổ chức và doanh nghiệp trên toàn cầu sử dụng các tên miền phù hợp với nhu cầu của họ, đồng thời thể hiện sự đa dạng văn hóa trên Internet.
![Các cơ chế đăng ký tên miền (domain)Tiếng Việt của ICANN](https://mona.host/wp-content/uploads/2024/06/co-che-dang-ky-tieng-viet-cua-icann.jpg)
Các điểm lưu ý về bảo vệ quyền lợi
Nếu bạn đăng ký tên miền cấp cao để sử dụng thì cần lưu ý một vài quy định để bảo vệ quyền lợi của mình. Đầu tiên bạn cần để ý đến quy định mới về cơ chế phản đối đăng ký domain.
Và tiếp đến, bạn cần xem xét quy trình giải quyết tranh chấp nếu có khi tên miền cấp cao được cấp phát và sử dụng.
Hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức đăng ký tên miền
Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT) thực hiện nhiều chính sách và hoạt động nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đăng ký tên miền quốc tế. Một số hỗ trợ cụ thể bao gồm như
cung cấp thông tin và hướng dẫn chi tiết về quy trình đăng ký tên miền quốc tế trên website của Bộ TT&TT và các cơ quan chức năng liên quan. Tổ chức các hội thảo, tập huấn về đăng ký tên miền quốc tế cho doanh nghiệp, ban hành những tài liệu hướng dẫn quy trình đăng ký cụ thể chi tiết. Nếu người dùng có những thắc mắc cần hỗ trợ có thể tham vấn Bộ Thông Tin và Truyền Thông. Việt Nam đóng góp những ý kiến và đề xuất tích cực đến tổ chức đăng ký tên miền quốc tế nhằm đảm bảo được những lợi ích của quốc gia.
Trách nhiệm của ICANN
Đánh giá về trách nhiệm giải trình và tính minh bạch của ICANN là phương tiện để tạo mô hình trách nhiệm được thực thi thông qua các đánh giá, báo cáo và cải tiến quy trình liên tục.
ICANN chịu trách nhiệm giải trình với các bên liên quan sau:
- Trách nhiệm giải trình trong phạm vi công cộng: ICANN sử dụng nhiều cơ chế khác nhau để chứng minh rằng họ đang hành xử có trách nhiệm.
- Trách nhiệm pháp lý và doanh nghiệp: ICANN phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ theo hợp đồng và pháp lý của mình.
- Trách nhiệm cộng đồng: ICANN dự kiến sẽ hành động phù hợp với mong đợi của cộng đồng.
ICANN cam kết minh bạch của mình bằng cách xuất bản công khai và thường xuyên tất cả các tài liệu liên quan đến hoạt động. Thông tin chỉ có thể được giữ kín khi có lý do rõ ràng về việc bảo mật.
Ví dụ: ICANN không công bố thông tin cá nhân về nhân viên hoặc thông tin liên quan đến các cuộc thảo luận bí mật với chính phủ.
Với thông tin trên bài viết đã cung cấp đến bạn chi tiết ICANN là gì, vai trò, cách hoạt động, trách nhiệm liên quan đến ICANN. ICANN không thực hiện quản lý nội dung xuất hiện trên internet nhưng chịu trách nhiệm để giữ cho website được an toàn. Hy vọng qua bài viết, bạn sẽ hiểu hơn về ICANN.