Thuật ngữ Platform được sử dụng rộng rãi trong thời đại công nghệ thông tin ngày nay, đặc biệt là trong cộng đồng lập trình. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa đầy đủ của nó. Cùng MONA Host khám phá ý nghĩa thực sự của platform là gì trong bài viết này nhé.
Platform là gì?
Nền tảng (Platform) là một hệ thống hoặc môi trường công nghệ cho phép các ứng dụng, phần mềm, dịch vụ hoặc nội dung được phát triển, triển khai, và hoạt động trên đó. Nền tảng cung cấp các công cụ, dịch vụ, và giao diện để nhà phát triển có thể xây dựng và cung cấp các sản phẩm kỹ thuật số cho người dùng cuối. Qua đó giúp các nhà phát triển và doanh nghiệp xây dựng và triển khai các ứng dụng, phần mềm hoặc các dịch vụ trực tuyến một cách nhanh chóng và tiện lợi hơn.
Ví dụ cụ thể để bạn có thể hình dung về nền tảng như Facebook một trong những nền tảng mạng xã hội kết nối hàng tỷ người trên toàn thế giới, cho phép người dùng chia sẻ nội dung, giao tiếp, và tương tác với nhau.
Vì sao nền tảng lại quan trọng?
Nền tảng là cốt lõi cho cả nhà phát triển và người dùng trong lĩnh vực phần mềm. Đối với nhà phát triển, nó được ví như một bộ công cụ cơ bản để xây dựng ứng dụng, đảm bảo phần mềm hoạt động đúng trên các thiết bị mà nó tương thích. Tuy nhiên, việc chuyển đổi phần mềm sang nền tảng khác thường phức tạp và tốn kém hơn.
Đối với người dùng, nền tảng giúp phân loại khả năng của máy tính và cho người dùng biết liệu một sản phẩm có tương thích với máy tính của họ hay không. Yêu cầu nền tảng có thể bao gồm hệ điều hành, loại CPU hoặc thư viện phần mềm đã cài đặt cụ thể.
Ví dụ, một trò chơi điện tử có thể được thiết kế cho nền tảng như “máy tính có CPU 64 bit, ít nhất 8 GB RAM, chạy Windows 10 và DirectX phiên bản 10 trở lên. Chỉ những máy tính đáp ứng các yêu cầu đó mới có thể chạy phần mềm. Tóm lại, mọi phần mềm đều được phát triển cho một hoặc nhiều nền tảng cụ thể, ảnh hưởng đến phạm vi tiếp cận người dùng.
Cấu tạo của Platform là gì?
Để tạo thành một Platform hoàn chỉnh và đảm bảo cho sự phát triển sản phẩm của doanh nghiệp một cách nhanh chóng và hiệu quả cần có những nhân tố nhất định. Các nhân tố cấu thành nên một Platform phổ biến bao gồm:
- Hệ thống phần cứng: Thông qua việc cung cấp tài nguyên tính toán, bộ nhớ và dung lượng lưu trữ, hệ thống phần cứng đảm bảo cho ứng dụng hoạt động một cách hiệu quả.
- Hệ điều hành: Là hệ thống cung cấp các định dạng dữ liệu và ứng dụng lập trình cho các ứng dụng được chạy trên Platform, đồng thời cũng đảm bảo việc quản lý tài nguyên.
- Ngôn ngữ lập trình: Các ngôn ngữ lập trình giúp cho các nhà phát triển có thể viết, thử nghiệm và thực thi mã của họ trên Platform.
- Framework phát triển: Framework là một tập hợp các thư viện, phương tiện và công cụ giúp cho nhà phát triển có thể phát triển ứng dụng nhanh hơn và có tính bảo mật cao hơn.
- Cơ sở dữ liệu: Cơ sở dữ liệu quản lý các bản ghi dữ liệu được sử dụng bởi các ứng dụng trên Platform.
- Hệ thống sản phẩm và dịch vụ bổ sung: Các sản phẩm và dịch vụ bổ sung cung cấp các tính năng và khả năng bổ sung cho ứng dụng và các nhà phát triển trên Platform.
Có những mô hình Platform phổ biến nào?
Hiện nay có rất nhiều mô hình platform được ứng dụng rộng rãi, cùng MONA Host điểm qua một vài nền tảng phổ biến nhé.
E-commerce Platforms
Các nền tảng thương mại điện tử cho phép doanh nghiệp hay người dùng bán hàng trực tuyến, quản lý sản phẩm, đơn hàng và tương tác với khách hàng trên các kênh online. Đây là công cụ thiết yếu cho các doanh nghiệp trong kỷ nguyên số hóa.
Ví dụ cụ thể như:
Amazon: Là nền tảng thương mại điện tử lớn nhất thế giới, Amazon cung cấp một thị trường trực tuyến cho hầu hết mọi loại hàng hóa, từ sách, điện tử, đến thực phẩm và quần áo.
Shopify: Shopify là một nền tảng thương mại điện tử giúp các doanh nghiệp dễ dàng tạo cửa hàng trực tuyến mà không cần nhiều kiến thức kỹ thuật. Nó cung cấp các công cụ quản lý hàng tồn kho, thanh toán, và giao hàng.
Social Platforms
Các nền tảng mạng xã hội là những hệ thống trực tuyến cho phép người dùng kết nối, giao tiếp, và chia sẻ nội dung với nhau trên mạng xã hội. Social Platforms đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối con người trên toàn cầu, từ bạn bè, gia đình đến đồng nghiệp và cộng đồng lớn hơn.
Ví dụ cụ thể như:
Instagram: Một nền tảng tập trung vào chia sẻ hình ảnh và video. Người dùng có thể đăng ảnh, video ngắn, sử dụng các bộ lọc và tương tác qua các bình luận, tin nhắn trực tiếp.
Twitter: Nền tảng này cho phép người dùng đăng tải các thông điệp ngắn gọn (tweet) và tương tác nhanh chóng với các chủ đề nóng hổi, tin tức, và các sự kiện đang diễn ra.
Operating System Platforms
Operating System Platforms là phần mềm hệ thống quan trọng, cung cấp nền tảng cho các ứng dụng khác hoạt động. Nó quản lý tài nguyên phần cứng và cung cấp các dịch vụ cơ bản cho các phần mềm khác.
Một số hệ điều hành phổ biến như:
- Windows: Hệ điều hành của Microsoft, được sử dụng rộng rãi trên máy tính cá nhân và doanh nghiệp. Windows nổi bật với giao diện thân thiện và hỗ trợ nhiều phần mềm ứng dụng.
- macOS: Hệ điều hành của Apple dành cho các máy tính Mac, nổi bật với tính năng bảo mật cao, giao diện người dùng trực quan và tích hợp tốt với các sản phẩm khác của Apple.
- Linux: Hệ điều hành mã nguồn mở, được sử dụng phổ biến trong các máy chủ, thiết bị nhúng và máy tính cá nhân của người dùng có nhu cầu cao về bảo mật và tùy biến.
Cloud Computing Platform
Cloud Computing Platform là một môi trường máy tính ảo, được cung cấp qua Internet, cho phép người dùng truy cập và sử dụng các tài nguyên máy tính như: máy chủ, lưu trữ, cơ sở dữ liệu, ứng dụng, dịch vụ… mà không cần phải cài đặt và quản lý trực tiếp trên các thiết bị của mình.
Các loại dịch vụ chính trên nền tảng điện toán đám mây như:
- IaaS (Infrastructure as a Service): Cung cấp các tài nguyên hạ tầng cơ bản như máy chủ ảo, lưu trữ, mạng.
- PaaS (Platform as a Service): Cung cấp một nền tảng để phát triển, triển khai và quản lý các ứng dụng.
- SaaS (Software as a Service): Cung cấp các ứng dụng phần mềm hoàn chỉnh qua Internet.
Cloud Computing Platform đã trở thành một công cụ không thể thiếu trong thời đại số, giúp các doanh nghiệp và cá nhân tối ưu hóa hoạt động, giảm thiểu chi phí và tăng khả năng cạnh tranh.
Hardware Platform
Hardware Platform là tập hợp các linh kiện vật lý tạo nên một hệ thống máy tính hoặc các thiết bị điện tử khác. Nó bao gồm tất cả các thành phần hữu hình mà bạn có thể chạm vào, từ những bộ phận nhỏ bé bên trong CPU cho đến màn hình, bàn phím, chuột và các thiết bị ngoại vi khác. Hardware Platform đặc biệt quan trọng trong công nghiệp và lĩnh vực kỹ thuật sản xuất, giúp cho việc sản xuất và phát triển các sản phẩm công nghệ tiên tiến trở nên dễ dàng hơn.
Software Platform
Software Platform là một môi trường phần mềm cung cấp các công cụ và dịch vụ cần thiết để phát triển, triển khai và vận hành các ứng dụng phần mềm khác. Nó là một tập hợp các thành phần phần mềm, bao gồm hệ điều hành, ngôn ngữ lập trình, thư viện, framework và các công cụ khác, tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc xây dựng các ứng dụng.
Ví dụ như Node.js đây là một nền tảng JavaScript chạy trên server, cho phép phát triển các ứng dụng web và mạng.
Sharing Platform
Sharing Platform là một loại hình nền tảng trực tuyến kết nối những người có tài sản hoặc dịch vụ với những người dùng cần chúng. Nói cách khác, đây là cầu nối giữa người cung cấp và người sử dụng.
Ví dụ về nền tảng sharing platform phổ biến như Grap, Be hay Xanh SM đây là những nền tảng giúp kết nối hành khách với tài xế để cung cấp dịch vụ đi xe.
Internet of Things Platform
Nền tảng IoT là một hệ thống phần mềm và dịch vụ cho phép kết nối, quản lý và điều khiển các thiết bị IoT (Internet of Things – Internet vạn vật). Đây là “cầu nối” giữa các thiết bị vật lý (như cảm biến, bộ điều khiển, thiết bị thông minh) và internet, giúp chúng giao tiếp và trao đổi dữ liệu với nhau.
Mobile Platform là gì?
Mobile Platform là thuật ngữ dùng để chỉ những nền tảng nổi bật như Android, iOS, Blackberry, Windows Phone mà chúng ta vẫn thường gọi là hệ điều hành.
- Android là hệ điều hành dựa trên nền tảng của Linux sẽ bao gồm cả kho ứng dụng trên Google Play. Khi sử dụng Mobile Platform này, bạn có thể viết ứng dụng cho smartphone, tablet trên hệ điều hành Android. Ưu điểm:
- Sử dụng mã nguồn mở
- Cho phép tùy biến hệ điều hành
- Phân phối tự do
- Các thiết bị của Apple sử dụng hệ điều hành iOS. Chợ ứng dụng chính của nền tảng iOS là Apple Store.
- Nền tảng của Blackberry được dùng để thiết kế phần mềm, phát triển bởi hãng Research In Motion (RIM) trên các dòng sản phẩm cầm tay.
- Windows Phone là hệ điều hành của Microsoft với kho ứng dụng chính marketplace dành cho smartphone.
Platform AI
Nền tảng AI (hay Platform AI) là một hệ thống phần mềm hoặc phần cứng cung cấp các công cụ, dịch vụ và cơ sở hạ tầng cần thiết để xây dựng, triển khai và quản lý các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Nói cách khác, đây là một môi trường làm việc tích hợp, giúp các nhà phát triển, nhà khoa học dữ liệu và các chuyên gia AI có thể dễ dàng tạo ra các sản phẩm và dịch vụ dựa trên AI mà không cần phải xây dựng lại từ đầu tất cả mọi thứ.
Platform Blockchain
Nền tảng Blockchain (Blockchain platform) là một hệ thống phần mềm được xây dựng dựa trên công nghệ blockchain, cung cấp một môi trường cho phép các nhà phát triển tạo ra và triển khai các ứng dụng phân tán (dApps). Nói cách khác, đây là một “sân chơi” cho các nhà phát triển muốn xây dựng các ứng dụng mới dựa trên các nguyên tắc cơ bản của blockchain như:
- Phân tán: Không có một điểm trung tâm kiểm soát dữ liệu.
- Bảo mật: Dữ liệu được mã hóa và lưu trữ trên nhiều máy tính khác nhau.
- Minh bạch: Tất cả các giao dịch đều được ghi lại công khai và không thể thay đổi.
Ưu điểm và hạn chế của Platform là gì?
Không chỉ riêng lĩnh vực công nghệ, mọi sự vật tồn tại luôn có những ưu và nhược điểm riêng, các nền tảng công nghệ cũng vậy. Việc ứng dụng Platform trong thực tế mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, tuy nhiên nó cũng có những mặt hạn chế nhất định. Nội dung dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ưu nhược điểm của nền tảng là gì.
Ưu điểm của Platform là gì?
- Tiết kiệm chi phí đầu tư hạ tầng: Sử dụng Platform giúp các nhà phát triển và doanh nghiệp không cần phải đầu tư nhiều tiền cho việc phát triển và quản lý hạ tầng. Thay vào đó, họ chỉ cần trả phí sử dụng các tính năng và dịch vụ trên nền tảng.
- Tính linh hoạt: Các Platform cung cấp các tính năng và dịch vụ được tối ưu hóa cho nhiều môi trường phát triển khác nhau, cho phép các nhà phát triển linh hoạt chuyển đổi giữa các môi trường phát triển khác nhau một cách nhanh chóng.
- Tiết kiệm thời gian và công sức: Khi sử dụng Platform, các doanh nghiệp và các nhà phát triển có thể tận dụng được các tính năng tự động hoá và các thiết kế chia tách phần cứng và phần mềm. Điều này giảm thiểu sự phụ thuộc vào hệ thống, tăng tính khả chuyển và giảm thiểu thời gian cần để triển khai các ứng dụng và dịch vụ.
- Cho phép mở rộng ứng dụng và dịch vụ: Một ưu điểm nữa của Platform là cung cấp tính năng tăng độ phân tán của hạ tầng. Tính năng này cho phép các doanh nghiệp và nhà phát triển mở rộng các ứng dụng và dịch vụ của họ một cách dễ dàng khi nhu cầu tăng lên.
- Tính năng bảo mật cao: Ngoài ra, nền tảng còn có tính năng bảo mật được xây dựng từ ban đầu để bảo vệ các ứng dụng, dịch vụ và dữ liệu. Điều này giúp bảo vệ các ứng dụng và dịch vụ của bạn khỏi các mối đe dọa bảo mật mạng như Hacker chẳng hạn.
Song song với sự phát triển vượt trội công nghệ 4.0, tình hình an ninh mạng cũng trở thành chủ đề nóng được nhiều người quan tâm. Các hoạt động trái phép như xóa, đánh cắp dữ liệu, thông tin người dùng được thực hiện này một tinh vi hơn thông qua các phần mềm độc hại. Điều này đòi hỏi người dùng mạng cần trang bị những kiến thức về an ninh mạng để có thể xử lý khi chẳng may gặp phải những tính huống như vậy. Tham khảo các cách phòng chống sự xâm nhập của một số phần mềm độc hại trong các bài viết sau:
Nhược điểm của Platform là gì?
Mặc dù Platform là một công cụ mạnh mẽ giúp cho việc phát triển sản phẩm và ứng dụng nhanh hơn nhưng vẫn tồn tại một số điểm hạn chế.
- Cài đặt và sử dụng một Platform có thể đòi hỏi chi phí đầu tư lớn. Điều này có thể trở thành một rào cản đối với các doanh nghiệp mới bắt đầu.
- Platform thường có giới hạn về khả năng tùy biến và linh hoạt. Điều này có thể khiến cho ứng dụng không thể tùy chỉnh hoặc thay đổi theo yêu cầu của người dùng. Platform có thể làm giảm khả năng tùy biến của ứng dụng do nhà phát triển phải tuân thủ các quy ước và hạn chế nhất định.
Khác biệt giữa Platform so với các mô hình Pipeline là gì?
Sự khác biệt chính giữa Platform so với các mô hình Pipeline thể hiện ở kiến trúc phân tán, tích hợp đa dịch vụ, sự đơn giản hóa, các phương thức quản lý và giám sát và khả năng tùy chỉnh cao.
|
Platform |
Pipeline |
| Khái niệm |
Mô hình kinh doanh hiện đại, dựa trên việc tạo ra một nền tảng để kết nối các bên cung cấp và người tiêu dùng. Nền tảng này đóng vai trò trung gian, tạo điều kiện cho các giao dịch diễn ra. |
Mô hình kinh doanh truyền thống, trong đó doanh nghiệp tự tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ và trực tiếp phân phối đến khách hàng. Hình dung như một cái ống, sản phẩm được đẩy từ đầu ống (nhà sản xuất) đến cuối ống (khách hàng). |
| Mức độ mở rộng |
Nền tảng có thể mở rộng rất nhanh khi có nhiều người tham gia. |
Việc thay đổi sản phẩm hay mở rộng thị trường thường mất nhiều thời gian và công sức. |
| Chi phí |
Chi phí thấp, doanh nghiệp không cần phải tự sản xuất sản phẩm mà chỉ cần duy trì và phát triển nền tảng. |
Chi phí cao, doanh nghiệp phải đầu tư vào tất cả các khâu, từ nguyên liệu, nhân công, đến marketing. |
| Mức độ tương tác |
Tương tác cao giữa các bên |
Ít tương tác giữa các bên |
Trên đây là những thông tin cơ bản về Platform là gì bài viết đã chia sẻ đến bạn. Hy vọng bạn đã hiểu hơn về hệ sinh thái này và những loại hình Platform phổ biến. Với nhiều ưu điểm vượt trội, trong tương lai chắc chắn Platform sẽ còn phát triển và được ứng dụng rộng rãi hơn nữa.
Mình là Võ Nguyên Thoại, hiện tại đang là Co-founder và CTO của MONA Host - công ty chuyên cung cấp các dịch vụ cloud hosting, vps và hạ tầng thuộc phân khúc cao cấp tại thị trường Việt Nam, đồng thời cũng là Group CTO của The MONA, công ty chủ quản của MONA Media, MONA Software và MONA Host, với hệ sinh thái đầy đủ và hoàn chỉnh để phát triển doanh nghiệp trên môi trường internet.
Với kinh nghiệm làm việc chuyên sâu hơn 15 năm trong lĩnh vực CNTT, trải dài từ mảng hạ tầng, hệ thống, phát triển phần mềm và devops, Thoại mong muốn đóng góp các kinh nghiệm và kiến thức của mình tại Mona để xây dựng một hạ tầng CNTT với các trải nghiệm mới, cao cấp hơn, mượt mà hơn, tin cậy hơn và xoá bỏ khoảng cách giữa các doanh nghiệp và công cuộc chuyển đổi số với đội ngũ chuyên viên kỹ thuật cao luôn hỗ trợ khách hàng 24/7.
Hy vọng với những kiến thức, hiểu biết Thoại chia sẻ sẽ hữu ích đến các bạn độc giả quan tâm!
